Handdesinfectiemiddelen kunnen feitelijk uitbraken van Norovirus veroorzaken

Uit nieuw onderzoek is gebleken dat handontsmettingsmiddelen niet zo effectief zijn als zeep en water in instellingen voor gezondheidszorg bij het voorkomen van virale uitbraken. In feite kunnen ze zelfs verantwoordelijk zijn voor uitbraken van ernstig besmettelijke virussen. Als een algemeen alternatief voor het gebruik van water en zeep, worden handontsmettingsmiddelen vaak beschouwd als de meest efficiënte manier om handen te reinigen.
Meer gedetailleerd onderzoek is echter nodig, zeggen deskundigen op het gebied van de volksgezondheid, om de overtuiging te veranderen dat handontsmettingsmiddelen net zo goed zijn als handzeep. Voor velen in instellingen voor gezondheidszorg, weegt het gemak van handdesinfectiemiddelen zwaarder dan dat van handzeep, en er zijn talloze aanbevelingen die het gebruik ervan aanmoedigen.
In gezondheidszorgomgevingen is het verband tussen ongepast antibioticagebruik en de ontwikkeling van superbeestjes algemeen bekend. Hetzelfde kan niet gezegd worden voor de link tussen handdesinfecterende middelen en bacteriële resistentie, omdat de link nog niet zo duidelijk is.
Tijdens een bijeenkomst van de American College of Preventative Medicine in februari werd een inzichtelijke enquête over de handhygiëne gepresenteerd. Het onderzoek richtte zich op 161 langetermijnzorgfaciliteiten en vond dat het preferentiële gebruik van handdesinfecterende middelen boven handzeep verband hield met een hoger risico op uitbraken van het zeer infectieuze norovirus, een virus dat verantwoordelijk is voor de meerderheid van de gevallen van acute gastro-enteritis.
Uit de studie bleek dat uitbraken van norovirussen veel meer tierden in voorzieningen waar personeel de voorkeur gaf aan het gebruik van handdesinfecterend middelen. In faciliteiten waar uitbraken van norovirus optraden, hadden personeelsleden zesmaal meer kans om handontsmettingsmiddelen te gebruiken dan water en zeep om hun handen te reinigen. 53% van de faciliteiten die een voorkeur voor het gebruik van handdesinfecterende middelen op basis van alcohol meldden, hadden norovirusuitbraken bevestigd. Toch gaf slechts 18% van de 17 locaties uitbraken van zeep en water aan.
In drie van de onderzochte faciliteiten, die talrijke uitbraken van het norovirus hadden, bleek dat het personeel veel eerder geneigd was om routinematig gebruik te maken van handontsmettingsmiddelen in plaats van zeep en water voor handhygiëne.
Volgens de auteur van de studie, Dr. David Blaney van de Epidemic Intelligence Service bij de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC), toont wat ze hebben gevonden aan dat handdesinfecteermiddelen "suboptimaal bij het beheersen van de verspreiding van norovirussen". En dat een toevallige link niet bestaat vanwege het retrospectieve ontwerp van het onderzoek.
Hij zei ook dat een mogelijke reden waarom meer meldingen van uitbraken van norovirus afkomstig zijn van verzorgingshuizen met een voorkeur voor het gebruik van handontsmettingsmiddelen, is dat die huizen mogelijk een effectiever programma voor infectiebeheersing hebben, dat uitbraken herkent en meldt.
Blaney heeft toen toegevoegd:

"Dat gezegd hebbende, deze studie laat zien dat er meer moet worden bekeken
organisme-specifieke uitbraken prospectief. "

Blaney zegt dat als de prospectieve studies de bevindingen bevestigden, er nieuw beleid met betrekking tot handhygiëne zou moeten worden overwogen. De nadruk op het gebruik van zeep en water om handen te wassen in plaats van gebruik te maken van ontsmettingsmiddelen zou worden nagestreefd, evenals het gebruik van wegwerphandschoenen tijdens een uitbraak.
In veel onderzoeken is de effectiviteit van handdesinfectiemiddelen op basis van alcohol ontoereikend gebleken voor niet-omhulde virussen, zoals norovirus. Dit houdt in dat in langdurige zorgfaciliteiten, waar uitbraken vaak worden ervaren, handontsmettingsmiddelen mogelijk niet de meest geschikte vorm van handhygiëne zijn.
(Appl Environ Microbiol 2010; 76: 394-399 en Appl Environ Microbiol 2008; 74: 5047-52).

De effectiviteit van handdesinfecterende middelen op basis van alcohol tegen Clostridium difficile, een bacterie die diarree veroorzaakt, werd in twee andere onderzoeken bekeken. De bevindingen zagen dat veel zorgverleners sporen aan het ontwikkelen waren als gevolg van te veel vertrouwen op de ontsmettingsmiddelen.
(Infect Control Hosp Epidemiol 2010; 31: 565-70 and Infect Control Hosp Epidemiol 2009; 30: 239-44).
De CDC heeft nieuwe richtlijnen opgesteld voor de preventie en bestrijding van norovirus. Een van de nieuwe aanbevelingen is tegen het gebruik van handdesinfecterend middel als alternatief voor het reinigen van handen met water en zeep. (Link naar artikel).
De bijgewerkte Norovirus Outbreak Management en richtlijnen voor ziektepreventie van de CDC zijn echter van mening dat terwijl "de werkzaamheid van alcoholhoudende en andere handdesinfecterende middelen tegen norovirus blijft controversieel,"het bewijs is niet definitief genoeg.
Aron Hall, een epidemioloog met de afdeling virusziekten van de CDC zei:

"De bevindingen van deze studies moeten ook worden genomen in de context van de voordelen van handdesinfecterende middelen op basis van alcohol en de onzekerheid in hun ontwerpen. We kunnen echter sterkere prospectieve studies aanbevelen om de kwestie verder te evalueren."

Een andere epidemioloog met de CDC's divisie van kwaliteitsbevordering van de gezondheidszorg, Kate Ellingson, zei dat handdesinfectiemiddelen vaak worden gebruikt door medische professionals, omdat het een handig middel is om de handen te reinigen. Ze zei dat:

"Handdesinfecterend middel wordt zo vaak gepromoot omdat het efficiënt en toegankelijk is en relatief weinig tijd kost om te gebruiken. Er is potentieel een grote wissel in het overschakelen naar water en zeep in de gezondheidszorg, waar werknemers hun handen vele malen moeten wassen per shift of zelfs uur, afhankelijk van wat ze doen. "

Ellingson wees erop dat de sleutel tot het begrijpen van de risico's van ontsmettingsmiddelen het uitvoeren van verdere proeven is:

"Als er een vorm van associatie is gevonden door middel van strengere onderzoeken, zouden we de specifieke indicaties beter willen begrijpen wanneer het risico het grootst was, om het kind niet volledig met het badwater weg te gooien."

Geschreven door Joseph Nordqvist